ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ

Α. ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

4. Διατήρηση και αποκατάσταση της ροής για διατήρηση της αγγειακής προσπέλασης

Γιατί είναι τόσο σημαντική η καλή ροή αίματος στην αγγειακή προσπέλαση;

Η αποτελεσματικότητα της αιμοκάθαρσης εξαρτάται από τη σταθερή και επαρκή ροή αίματος μέσω της fistula, του graft ή του καθετήρα. Όταν η ροή μειώνεται ή διακόπτεται, η αιμοκάθαρση γίνεται λιγότερο αποτελεσματική και αυξάνεται ο κίνδυνος επιπλοκών.

Ποια είναι τα κύρια σημεία που υποδηλώνουν πρόβλημα στη ροή;

  • Αδύναμο ή απόν φύσημα (κραδασμός στο σημείο)
  • Πρήξιμο ή πόνος στην περιοχή της προσπέλασης
  • Δυσκολία ή χαμηλές ροές στην αιμοκάθαρση
  • Αλλαγή στο χρώμα του χεριού ή του δέρματος
  • Αιμορραγία που δεν σταματά εύκολα μετά την παρακέντηση

Πώς γίνεται η παρακολούθηση της ροής;

✅ Καθημερινός αυτοέλεγχος από τον ασθενή (ψηλάφηση του φυσήματος)
✅ Κλινική εξέταση από αγγειοχειρουργό ανά 3–6 μήνες
✅ Triplex υπερηχογράφημα (duplex scan) για εντοπισμό στένωσης ή θρόμβωσης
✅ Μέτρηση πιέσεων/ροών στη μονάδα αιμοκάθαρσης

Τι είναι η στένωση σε μια προσπέλαση;

Πρόκειται για στένωση της φλέβας ή του μοσχεύματος που προκαλεί δυσκολία στη ροή του αίματος.
Αν δεν αντιμετωπιστεί, οδηγεί σε:

  • Κακή αιμοκάθαρση
  • Θρόμβωση
  • Απώλεια της προσπέλασης

Πώς αποκαθίσταται η ροή όταν υπάρχει στένωση ή απόφραξη;

🔹 Ενδαγγειακή αγγειοπλαστική (PTA):

  • Εισαγωγή μπαλονιού για διάνοιξη της στενωμένης περιοχής
  • Συχνά γίνεται χωρίς γενική αναισθησία
  • Ενίοτε τοποθέτηση stent για διατήρηση της βατότητας

🔹 Θρομβεκτομή:

  • Αφαίρεση θρόμβου που προκαλεί απόφραξη
  • Μηχανική ή φαρμακευτική
  • Μπορεί να γίνει άμεσα, σε συνεργασία με τη μονάδα τεχνητού νεφρού

🔹 Χειρουργική ανακατασκευή:

  • Σε επαναλαμβανόμενα προβλήματα
  • Μεταφορά φλέβας ή τοποθέτηση νέου graft

Τι σημαίνει “προληπτική” αγγειοπλαστική;

Όταν διαπιστώνεται στένωση πριν εκδηλωθεί πλήρης απόφραξη, η έγκαιρη παρέμβαση προλαμβάνει:
✅ Οξεία απώλεια προσπέλασης
✅ Διακοπή αιμοκάθαρσης
✅ Ανάγκη για καθετήρα έκτακτης ανάγκης

Ποιος είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση της προσπέλασης;

  • Ο ασθενής (ημερήσιος έλεγχος φυσήματος)
  • Ο νεφρολόγος (κλινικά και μετρήσεις ροής)
  • Ο αγγειοχειρουργός (ειδική εξέταση και triplex)
    Η συνεργασία όλων είναι κρίσιμη για τη μακροχρόνια διατήρηση της προσπέλασης.

Τι γίνεται αν δεν αποκατασταθεί έγκαιρα η ροή;

Η προσπέλαση μπορεί να χαθεί και ο ασθενής να χρειαστεί:

  • Κεντρικό φλεβικό καθετήρα (με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης)
  • Νέα χειρουργική επέμβαση για δημιουργία νέας fistula ή graft
  • Διακοπή ή υποβάθμιση της αιμοκάθαρσης

Μπορεί να προληφθεί η θρόμβωση της προσπέλασης;

Ναι, με:
✅ Έγκαιρη διάγνωση και αγγειοπλαστική σε στενώσεις
✅ Αποφυγή συχνών παρακεντήσεων στο ίδιο σημείο
✅ Κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού αιμοκάθαρσης
✅ Προσεκτικό χειρισμό για αποφυγή τραυματισμών στο χέρι της προσπέλασης

Πότε απαιτείται αγγειοπλαστική;

Όταν υπάρχουν:

  • Στένωση >50% μείωση της διαμέτρου
  • Ελάττωση της ροής κατά την αιμοκάθαρση
  • Συχνές παρατεταμένες αιμορραγίες μετά την παρακέντηση
  • Διόγκωση ή αλλαγή στο φύσημα
    Η αγγειοπλαστική είναι ελάχιστα επεμβατική και άμεσα αποκαθιστά τη ροή.

Τι πρέπει να αποφεύγει ο ασθενής με AVF ή AVG;

🚫 Άρση βαρών με το προσβεβλημένο άκρο
🚫 Στενά ρούχα, πιέσεις ή τραύματα
🚫 Μέτρηση πίεσης ή αιμοληψίες από το ίδιο χέρι
🚫 Ύπνο πάνω στην προσπέλαση
Η σωστή συμπεριφορά είναι θεμελιώδης για τη μακροβιότητα της προσπέλασης.

Υπάρχει διαφορά στη συντήρηση ανάμεσα σε AVF και AVG;

Ναι:

  • Οι fistulas έχουν λιγότερες επιπλοκές, αλλά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για ωρίμανση
  • Τα μοσχεύματα (AVG) έχουν υψηλότερη πιθανότητα στένωσης ή θρόμβωσης και απαιτούν πιο συχνό αγγειοχειρουργικό έλεγχο

Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται για την προστασία της προσπέλασης;

Ανάλογα με την περίπτωση:

  • Αντιαιμοπεταλιακά (π.χ. ασπιρίνη ή κλοπιδογρέλη)
  • Σε ειδικές ενδείξεις: αντιπηκτικά (π.χ. βαρφαρίνη, DOACs)
    Η χρήση τους πρέπει να εξατομικεύεται, καθώς δεν είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς.

Πόσο διαρκεί μια ενδαγγειακή αποκατάσταση (αγγειοπλαστική);

  • Συνήθως 20–40 λεπτά
  • Πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία
  • Ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι την ίδια ημέρα
  • Η αιμοκάθαρση μπορεί να συνεχιστεί κανονικά την επόμενη ημέρα

Πότε ενδείκνυται η τοποθέτηση stent στην προσπέλαση;

Σε επαναλαμβανόμενες στενώσεις ή ελαστικά σημεία που ξανακλείνουν γρήγορα μετά από απλή αγγειοπλαστική, τοποθετείται μεταλλικό ενδοπρόθεμα (stent) για να διατηρείται ανοιχτός ο αυλός του αγγείου.

Πότε πρέπει να αντικατασταθεί μια προσπέλαση;

  • Όταν δεν είναι πλέον επαναδιανοιγόμενη
  • Όταν παρουσιάζει συχνές επιπλοκές ή λοίμωξη
  • Όταν παραμορφώνεται υπερβολικά ή κινδυνεύει το δέρμα
    Σε αυτές τις περιπτώσεις, δημιουργείται νέα AVF ή AVG σε άλλη ανατομική θέση

Τι είναι η “υποκλινική δυσλειτουργία” της προσπέλασης;

Πρόκειται για πρώιμες αλλαγές που δεν έχουν γίνει ακόμη αντιληπτές από τον ασθενή ή το προσωπικό, αλλά εντοπίζονται με triplex ή drop στη ροή.
Η έγκαιρη παρέμβαση προλαμβάνει την απόφραξη.