ΑΝΕΥΡΥΣΜΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ
“Ανευρύσματα αρτηριών: Μια σιωπηλή απειλή που απαιτεί εγρήγορση”
Τι είναι το ανεύρυσμα;
Πρόκειται για μια μόνιμη διάταση ενός τμήματος αρτηρίας, του οποίου η διάμετρος υπερβαίνει κατά τουλάχιστον 50% τη φυσιολογική. Η τοπική αυτή εξασθένιση του αγγειακού τοιχώματος οφείλεται σε εκφυλιστικές, φλεγμονώδεις ή τραυματικές αιτίες, ενώ προοδευτικά αυξάνει σε μέγεθος και ενδέχεται να υποστεί ρήξη.
Πού εμφανίζονται τα ανευρύσματα;
- Κοιλιακή αορτή (ΚΑΑ) – η πιο συχνή εντόπιση
- Θωρακική αορτή (ΑΘΑ)
- Αρτηρίες των κάτω άκρων –Ιγνυακή, μηριαία αρτηρία κτλπ.
- Σπλαχνικές/νεφρικές αρτηρίες – σπληνική, ηπατική, νεφρική αρτηρία κτλπ.
- Υποκλείδια και καρωτίδες – σπανιότερα, αλλά δυνητικά επικίνδυνα
- Εγκεφαλικές αρτηρίες
Α. ΑΝΕΥΡΥΣΜΑΤΑ ΑΟΡΤΗΣ
Τι είναι το ανεύρυσμα της αορτής;
- Παθολογική διάταση της κοιλιακής ή θωρακικής μοίρας της αορτής λόγω εκφύλισης του τοιχώματός της.
- Ορίζεται ως διάμετρος >3.0 εκ. στην κοιλιακή ή >4.0 εκ. στη θωρακική αορτή.
Ποια ανευρύσματα είναι τα πιο συχνά;
• Το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής (ΑΚΑ) είναι το συχνότερο – κυρίως σε άνδρες >65 ετών.
• Το ανεύρυσμα θωρακικής αορτής (ΑΘΑ) εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με υπέρταση ή γενετικά σύνδρομα.
Ποια είναι η κύρια αιτία σχηματισμού τους;
- Αθηρωματική εκφύλιση
- Χρόνια υπέρταση
- Γενετική προδιάθεση (π.χ. Marfan, Loeys-Dietz)
- Ιστορικό καπνίσματος.
Υπάρχουν συμπτώματα;
- Τα περισσότερα ανευρύσματα είναι ασυμπτωματικά και εντοπίζονται τυχαία σε απεικονιστικό έλεγχο.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, προκαλούν αλγώδη αίσθηση ή ψηλαφητό σφύζον μόρφωμα.
• Η ρήξη εκδηλώνεται με έντονο κοιλιακό ή οσφυϊκό άλγος και αιμοδυναμική αστάθεια – αποτελεί κατεπείγουσα κατάσταση.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
- Με υπερηχογράφημα κοιλίας (triplex) ή αξονική αγγειογραφία, ανάλογα με την ανατομική θέση.
- Η αξονική τομογραφία είναι απαραίτητη για προεγχειρητικό σχεδιασμό.
Πότε ένα ανεύρυσμα χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση;
Όταν η διάμετρος υπερβαίνει:
- 5.5 εκ. για την κοιλιακή αορτή (ή 5.0 εκ. σε γυναίκες)
- 6.0 εκ. για τη θωρακική αορτή
- Σε ταχεία αύξηση μεγέθους ή παρουσία συμπτωμάτων απαιτείται άμεση επέμβαση.
Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές;
- Ενδαγγειακή αποκατάσταση (EVAR/TEVAR): με τοποθέτηση καλυμμένου μοσχεύματος (stent graft) μέσω μηριαίας προσπέλασης.
- Ανοικτή χειρουργική επέμβαση: με αντικατάσταση του ανευρυσματικού τμήματος με συνθετικό μόσχευμα.
- Η επιλογή εξαρτάται από την ανατομία, τη γενική κατάσταση του ασθενούς και την τεχνική καταλληλότητα.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ενδαγγειακής μεθόδου (EVAR);
- Ελάχιστα επεμβατική.
- Σημαντικά μικρότερη νοσηλεία και ταχύτερη ανάρρωση.
- Χαμηλότερα ποσοστά περιεγχειρητικής θνητότητας.
- Απαιτεί όμως συστηματική παρακολούθηση για έλεγχο πιθανών ενδοδιαφυγών (endoleaks).
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ανοικτής αποκατάστασης;
- Παρέχει οριστική λύση χωρίς ανάγκη μακροχρόνιας παρακολούθησης.
- Κατάλληλη για ασθενείς με ανατομικά μη προσβάσιμα ανευρύσματα για ενδαγγειακή προσέγγιση.
Τι θεωρείται επιπλεγμένο ανεύρυσμα (complex aortic aneurysm);
Ανεύρυσμα με ανατομικά χαρακτηριστικά που καθιστούν δύσκολη ή ακατάλληλη τη συμβατική ενδαγγειακή αποκατάσταση.
Ποιες είναι οι διαθέσιμες ενδαγγειακές τεχνικές για επιπλεγμένα ανευρύσματα;
- Fenestrated EVAR (FEVAR): χρήση μοσχεύματος με ειδικά ανοίγματα (fenestrations) για τα νεφρικά ή άλλες αρτηρίες.
- Branched EVAR (BEVAR): μοσχεύματα με έτοιμους κλάδους για ανακατασκευή σπλαχνικών αγγείων.
- Chimney ή snorkel techniques: παράλληλη τοποθέτηση stents σε ζωτικά αγγεία για διατήρηση βατότητας.
Πώς επιλέγεται η κατάλληλη τεχνική;
- Βάσει της ακριβούς ανατομίας του ανευρύσματος από αξονική αγγειογραφία υψηλής ανάλυσης.
- Απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό με εξειδικευμένα λογισμικά και προσαρμοσμένες ενδοπροθέσεις.
Ποιες είναι οι συχνότερες επιπλοκές της ανοικτής αποκατάστασης;
- Καρδιοαναπνευστικές επιπλοκές: π.χ. έμφραγμα, πνευμονία
- Νεφρική ανεπάρκεια: ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ή με προϋπάρχουσα δυσλειτουργία
- Λοίμωξη τραύματος ή του μοσχεύματος (graft infection)
- Αιμορραγία ή ανάγκη για μετάγγιση
- Παροδική ή μόνιμη παράλυση εντέρου (ειλεός)
- Σε κατιούσα θωρακική/θωρακοκοιλιακή αορτή: σπανίως παραπληγία λόγω ισχαιμίας νωτιαίου μυελού
- Μακροπρόθεσμα: ψευδοανευρύσματα στις αναστομώσεις, αποφράξεις μοσχευμάτων
Ποιες είναι οι συχνότερες επιπλοκές της ενδαγγειακής αποκατάστασης (EVAR);
- Endoleak (διαφυγή αίματος γύρω από το μόσχευμα):
- Τύπου Ι: κακή σφράγιση στα άκρα → απαιτεί επανεπέμβαση
- Τύπου ΙΙ: παλινδρόμηση αίματος από παράπλευρα αγγεία (πχ σπονδυλική αρτηρία)
- Μετατόπιση ή λύγισμα του μοσχεύματος (graft migration/kinking)
- Θρόμβωση
- Ανεύρυσμα δεν συρρικνώνεται – παραμονή πίεσης στον σάκο
- Ρήξη αορτής (σπάνια αλλά σοβαρή)
- Αντίδραση στο σκιαγραφικό μέσο (νεφροτοξικότητα)
- Απαιτεί παρακολούθηση εφ’ όρου ζωής με CT ή U/S
Ποιες είναι οι διαφορές στον κίνδυνο θνητότητας και επιπλοκών μεταξύ των δύο μεθόδων;
- SVS Practice Guidelines on AAA Management (2021)
- ESVS Guidelines on Aortic Aneurysm (2019)
| Παράμετρος | Ανοικτή Χειρουργική | EVAR |
| Ενδονοσοκομειακή θνητότητα | 3–5% | 1–2% |
| Καρδιοαναπνευστικός κίνδυνος | Υψηλότερος | Μικρότερος |
| Ανάγκη επανεπέμβασης (5–10 έτη) | Σπάνια | Συχνότερη λόγω endoleaks ή migration |
| Μακροχρόνια επιβίωση | Ίση ή καλύτερη σε νέους | Καλύτερη αρχικά, μειώνεται μετά 5 έτη |
Η τελική απόφαση λαμβάνεται από τον αγγειοχειρουργό σε συνεργασία με τον ασθενή.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ενδαγγειακής θεραπείας σε επιπλεγμένα ανευρύσματα;
- Αποφυγή μεγάλης χειρουργικής τομής και σπλαχνικής ισχαιμίας.
- Σημαντικά μειωμένη νοσηρότητα και θνητότητα σε σύγκριση με την ανοικτή θωρακοκοιλιακή αποκατάσταση.
- Δυνατότητα εφαρμογής σε ασθενείς υψηλού κινδύνου.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για ενδαγγειακή αποκατάσταση σε τέτοια περιστατικά;
- Εξειδικευμένη αγγειοχειρουργική ομάδα με εμπειρία στις προηγμένες τεχνικές.
- Πρόσβαση σε κατάλληλο υβριδικό χειρουργείο και εξοπλισμό για ακριβή τοποθέτηση των μοσχευμάτων.
- Συστηματική μετεγχειρητική παρακολούθηση με αξονικές αγγειογραφίες.
Υπάρχουν κίνδυνοι ή περιορισμοί;
- Η ενδαγγειακή αντιμετώπιση επιπλεγμένων ανευρυσμάτων απαιτεί πολύ υψηλή τεχνική ακρίβεια.
- Ενδέχεται να παρουσιαστούν ενδοδιαφυγές (endoleaks) ή θρόμβωση παρακλάδων, γι’ αυτό απαιτείται μακροχρόνια παρακολούθηση.
- Όχι όλα τα περιστατικά είναι κατάλληλα για ενδαγγειακή θεραπεία – η επιλογή είναι εξατομικευμένη.
Γιατί είναι κρίσιμη η εξειδίκευση του αγγειοχειρουργού;
Η επιτυχία της θεραπείας και η πρόληψη επιπλοκών εξαρτώνται από:
▪ Τη σχολαστική μελέτη της διαγνωστικής απεικόνισης,
▪ Τον ακριβή προεγχειρητικό σχεδιασμό,
▪ Την κατάλληλη επιλογή μεθόδου,
▪ Και την εκπαίδευση σε εξειδικευμένες τεχνικές.
Η ομάδα της αγγειοχειρουργικής μας μονάδας διαθέτει την εμπειρία και την τεχνογνωσία για ακριβή απεικονιστική εκτίμηση, σύγχρονες ενδαγγειακές παρεμβάσεις (EVAR/TEVAR) και εξατομικευμένο σχεδιασμό θεραπείας με στόχο τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.
