ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ

Α. ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

1. Αυτόλογη Αρτηριοφλεβική Επικοινωνία (Fistula)

Τι είναι η αυτόλογη αρτηριοφλεβική επικοινωνία (fistula);

Είναι μια χειρουργικά δημιουργημένη σύνδεση μεταξύ αρτηρίας και φλέβας, συνήθως στο χέρι, η οποία επιτρέπει την εύκολη και ασφαλή αιμοκάθαρση. Ονομάζεται «αυτόλογη» γιατί χρησιμοποιούνται δικά σας αγγεία, χωρίς συνθετικό μόσχευμα.

Ποιος είναι ο σκοπός της δημιουργίας AV fistula;

Η AV fistula παρέχει:

  • Υψηλή ροή αίματος για αποτελεσματική αιμοκάθαρση
  • Ανθεκτικότητα στη μακροχρόνια χρήση
  • Μειωμένο κίνδυνο λοιμώξεων σε σχέση με άλλες μορφές αγγειακής πρόσβασης (π.χ. καθετήρες)

Πού δημιουργείται συνήθως η fistula;

  • Στον καρπό (ραχιαία επιφάνεια του άνω άκρου) → κερκιδική–κεφαλική AV fistula
  • Στον αγκώνα (βραχιόνια–κεφαλική ή βασιλική fistula)
    Η επιλογή γίνεται βάσει της ποιότητας και διαμέτρου των φλεβών και αρτηριών του ασθενούς.

Πώς γίνεται η επέμβαση;

  • Διάρκεια: περίπου 30–60 λεπτά
  • Τοπική αναισθησία
  • Δεν απαιτείται νοσηλεία – εξιτήριο την ίδια ημέρα

Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αιμοκάθαρση;

Η fistula χρειάζεται χρόνο για να ωριμάσει:

  • Συνήθως 4–6 εβδομάδες, για να μεγαλώσει η φλέβα και να αυξηθεί η ροή
  • Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της αυτόλογης fistula;

✅ Μακροχρόνια διάρκεια ζωής
✅ Χαμηλός κίνδυνος θρόμβωσης
✅ Ελάχιστος κίνδυνος λοίμωξης
✅ Μικρότερο κόστος μακροπρόθεσμα

Υπάρχουν κίνδυνοι ή επιπλοκές;

Ναι, όπως σε κάθε αγγειακή επέμβαση, π.χ.:

  • Καθυστέρηση ωρίμανσης (σε φλέβες κακής ποιότητας)
  • Θρόμβωση ή απόφραξη
  • Αιμάτωμα ή αιμορραγία στο σημείο τομής
  • Στένωση ή υπερανάπτυξη φλέβας
  • Ψευδοανεύρυσμα μετά από πολλαπλές παρακεντήσεις

Πώς φροντίζω τη fistula μου;

  • Καθημερινή επιθεώρηση για τον παλμό («φύσημα»)
  • Αποφυγή λήψης πίεσης ή αιμοληψιών από το ίδιο χέρι
  • Ενημέρωση του γιατρού για αλλαγές στο δέρμα, οίδημα ή δυσλειτουργία της αιμοκάθαρσης

Πότε πρέπει να δημιουργηθεί AV fistula;

Ιδανικά πριν την έναρξη της αιμοκάθαρσης, όταν η νεφρική λειτουργία είναι κάτω από 20%. Έτσι αποφεύγεται η χρήση κεντρικών φλεβικών καθετήρων, που σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο λοιμώξεων και φλεβικής στένωσης.

Τι γίνεται αν η fistula αποτύχει να ωριμάσει;

Υπάρχουν εναλλακτικές, όπως:

  • Δεύτερη AVF σε άλλο σημείο
  • Αγγειοπλαστική ή αποκατάσταση
  • Χρήση μόσχευματος (AVG)
  • Κεντρικός φλεβικός καθετήρας (σε επείγουσες καταστάσεις)

Υπάρχει περιορισμός στις δραστηριότητές μου;

Όχι, εκτός από:

  • Αποφυγή άρσης βαρών με το χέρι της fistula
  • Όχι σφιχτά ρούχα ή ρολόγια στην περιοχή
  • Όχι πίεση (π.χ. μέτρηση αρτηριακής πίεσης) στο συγκεκριμένο άκρο

Η fistula πονάει;

Όχι. Μετά την επούλωση, η fistula δεν προκαλεί πόνο. Οποιαδήποτε αιφνίδια αλλαγή, όπως πόνος ή διόγκωση, πρέπει να ελέγχεται άμεσα.

Πόσο διαρκεί μια λειτουργική αυτόλογη fistula;

Με σωστή χρήση και φροντίδα, μια AVF μπορεί να διαρκέσει πάνω από 5–10 χρόνια.
Είναι μακροβιότερη από τα συνθετικά μοσχεύματα και τους φλεβικούς καθετήρες.

Τι είναι η «ωρίμανση» της fistula;

Η φλέβα, μετά τη σύνδεση με την αρτηρία, χρειάζεται χρόνο για να παχύνει και να αναπτύξει κατάλληλη διάμετρο και ροή, ώστε να αντέχει τις βελόνες της αιμοκάθαρσης.
Αυτό διαρκεί 4–8 εβδομάδες, ανάλογα με τη φλεβική ποιότητα και τη ροή.

Τι είναι το ψευδοανεύρυσμα στη fistula;

Είναι διόγκωση που δημιουργείται λόγω επαναλαμβανόμενων παρακεντήσεων στο ίδιο σημείο.
Μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αποκατάσταση, αν μεγαλώσει ή απειλήσει το δέρμα.

Ποια είναι τα σημάδια επικείμενης θρόμβωσης της fistula;

  • Ελάττωση του φυσήματος
  • Περιορισμένη αιμάτωση κατά την αιμοκάθαρση
  • Οίδημα ή μώλωπες κοντά στο σημείο
    Άμεση εκτίμηση μπορεί να προλάβει μόνιμη απόφραξη.

Υπάρχουν εναλλακτικές στην αυτόλογη fistula;

Ναι, όταν δεν είναι εφικτή:

  • Αρτηριοφλεβικά Μοσχεύματα (AVG)
  • Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες (μόνιμοι ή προσωρινοί)
    Όμως έχουν περισσότερες επιπλοκές και μικρότερη διάρκεια ζωής σε σύγκριση με την αυτόλογη fistula.
  • Σύγκριση Τύπων Αγγειακής Προσπέλασης για Αιμοκάθαρση

Χαρακτηριστικό

Αυτόλογη Fistula (AVF)

Αρτηριοφλεβικό Μόσχευμα (AVG)

Κεντρικός Φλεβικός Καθετήρας (μόνιμος ή προσωρινός)

Υλικό

Δικά σας αγγεία

Συνθετικό μόσχευμα (π.χ. PTFE)

Καθετήρας σιλικόνης ή πολυουρεθάνης

Θέση Τοποθέτησης

Συνήθως στο άνω άκρο

Άνω ή κάτω άκρο

Κεντρική φλέβα (σφαγίτιδα, υποκλείδιος, μηριαία)

Χρόνος Χρήσης

4–6 εβδομάδες μετά την τοποθέτηση

10–14 ημέρες

Άμεσος (μόλις τοποθετηθεί)

Διάρκεια Ζωής

5–10+ έτη (μακροχρόνια)

2–3 έτη (μέτρια)

Μικρή (εβδομάδες–μήνες)

Ποιότητα Αιμοκάθαρσης

Εξαιρετική

Πολύ καλή

Συχνά περιορισμένη

Κίνδυνος Λοίμωξης

Πολύ χαμηλός

Μέτριος

Υψηλός

Κίνδυνος Θρόμβωσης / Απόφραξης

Χαμηλός

Μέτριος έως υψηλός

Υψηλός

Χειρουργική Πολυπλοκότητα

Ελάχιστη / τοπική αναισθησία

Χαμηλή έως μέτρια

Ελάχιστη (τοπική αναισθησία, υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη)

Αισθητική Εμφάνιση

Μπορεί να προβάλει η φλέβα

Ήπια προβολή του μοσχεύματος

Ορατή εξωτερική έξοδος του καθετήρα

Ενδείκνυται ως…

Πρώτη επιλογή

Εναλλακτική όταν η AVF δεν είναι δυνατή

Προσωρινή λύση ή ύστατη επιλογή